بررسی تطبیقی سیستم دستی (سنتی) و سیستم آسیکودا (نوین) در فرآیند ترخیص کالا از گمرک

گمرک در تجارت بین المللی نقش مهم و کلیدی را بازی می کند. هر معادله تجاری بین المللی حداقل دوبار، یکی در موقع صادرات و دیگری در موقع واردات با گمرک سروکار دارد. بنابراین روشن است که روشی که گمرک به کار می برد تاثیر اساسی در نقل و انتقال جابجایی کالاها در مرزهای بین المللی دارد. محیطی که گمرک در آن مشغول فعالیت می باشد، به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است. کاهش تعرفه ای که در جلسات دوره ای گات ‏‎(gatt)‎‏ بعمل می آید، اهمیت نقش حقوق گمرکی را به عنوان عامل کمک کننده به بودجه ملی کاهش می دهد و از طرفی به علت حجم روزافزون کالاهای در گردش در تجارت بین المللی دامنه فعالیت های گمرک گسترش یافته است. بسط و گسترش فعالیت های گمرکی علی الخصوص در کشورهای در حال توسعه که امور مربوط به تجارت مانند تشریفات ترخیص کالا در گمرکات از مقررات و دیوان سالاری ادارات طولانی و پیچیده ای تبعیت می کند و در حدود 10 درصد کل منابعی که در تجارت بین المللی رد و بدل می شود هزینه تهیه اسناد و تشریفات لازم را دربرمی گیرد، همچنین عدم وجود یک زبان مشترک بین کشورها در امر تجارت و یکسان نبودن روش ها و اسناد مور نیاز و کدهای مورد استفاده باعث صرف اوقات طولانی و در نتیجه هزینه های گزاف می شود و از همه مهمتر نداشتن آمار و اطلاعات صحیح از آنچه اتفاق افتاده است در مقابل درخواست و تقاضای برنامه ریزیان اقتصادی دولت برای دریافت آمار سریع و دقیق تر، بسیاری از ادارات گمرک را به استفاده از پردازش خودکار داده ها وادار و معطوف داشته است. با عنایت به این عوامل همراه با درخواست بازرگان و تجار (که تشریفات گمرکی یکی از دلایل همیشگی شکایت آنها بوده است) برای تسهیلات بیشتر در فرآیند ترخیص کالا و بازرگانی، بسیاری از کشورهای منجمله ایران سعی بر آسان سازی و منطقی ساختن تشریفات ترخیص و دیگر امور بازرگانی دارند و در این راستا بدنبال رها کردن روش های سنتی و قدیمی گمرکی و بهره بردن از سیستم های اطلاعاتی رایانه ای می باشند. سیستمی که در پی این حرکت از طرف کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل (آنکتاد) ارائه شد آسیکودا نام گرفت که در این سیستم کنترل و بازرسی اسناد و مجموعه های گمرکی مبتنی بر یک سلسله اطلاعات مورد لزوم داده شده به حافظه رایانه و یک سلسله عوامل معین انجام می گیرد، که این سیستم اهداف زیر را دنبال می کند:1- تسریع در ترخیص کالا از گمرک با ساده سازی روش ها.2- به حداقل رساندن هزینه های اداری در جامعه تجارت و اقتصاد کشورها.3- مبارزه علیه تخلفات از طریق استفاده از مدیریت خطر و تکنیک های مورد نظر.4- افزایش درآمد که منبع مهم کمک کننده به بودجه ملی در اکثر کشورها است و تضمین اینکه کلیه کالاهای اظهار شده و محاسبات حقوق گمرکی و سود بازرگانی آنها صحیح می باشد.5- ارائه گزارشات مالی و تجاری به موقع و مطمئن جهت کمک به روند برنامه ریزی اقتصادی.